Consultatiereactie: Voorgestelde transparantieregels in balans

Begin juli heeft het Ministerie van Financiën het wijzigingsbesluit financiële markten 2021 voor consultatie gepubliceerd. In het besluit worden nieuwe regels voorgesteld op het gebied van transparantie, onafhankelijkheid, geautomatiseerd advies, het kostprijsmodel en execution only bij verduurzaming.

In dit bericht informeren we je over onze reactie op de intussen gesloten consultatie. Naar verwachting wordt dit najaar definitief duidelijk welke exacte regels gaan gelden en wanneer deze ingaan. Intussen kan de markt beginnen zich hierop voor te bereiden. Tijdens de Adfiz Platformbijeenkomst 2020 verzorgen we hierover een speciale expertsessie.

Waar staan we nu?

De minister heeft begin 2019 aangegeven nieuwe transparantieregels vorm te gaan geven. Het afgelopen jaar heeft Financiën hierin een zorgvuldig traject gelopen, waarin het ministerie de hele markt heeft betrokken.

Transparantie

De nieuwe voorgestelde regels moeten het voor consumenten makkelijker maken zich te informeren. Tegelijkertijd is het cruciaal rekening te blijven houden met de risico’s van wegvallende solidariteit en een ongelijk speelveld. Door de juiste balans te houden kan voorkomen worden dat transparantie leidt tot nieuwe toegangsdrempels en uitholling van adviesdienstverlening.

Zoals de regels nu voorgesteld worden is dit goed in balans. Dat blijkt onder meer uit:

• de aandacht voor de kenmerken van dienstverlening (of het ontbreken daarvan bij directe aanbieders),
• het tijdstip van transparantie (precontractueel, uiterlijk tegelijk met het advies),
• de vorm van transparantie (een gemiddeld bedrag of percentage voor productcategorieën)
• het gelijk speelveld (in directe kanaal transparantie over aanbrengkosten)

Het is nu belangrijk deze balans te behouden, en niet door te slaan door bijvoorbeeld transparantie voor te schrijven nadat de consument voor een bepaalde dienstverlening heeft gekozen en met het initiële advies het grootste deel van die dienstverlening al heeft ontvangen. Deze informatie helpt hem niet bij een bewuste keuze voor het beter passende verzekeringsproduct (wat op dat moment in het proces de keuze is die de consument moet maken op basis van het reeds ontvangen advies), maar faciliteert en stimuleert consumenten wél om na afname van de adviesdienst af te zien van vergoeding daarvoor. Dat kan niet het doel van wetgeving zijn.

Dergelijke verdergaande vormen op bijvoorbeeld de productofferte of -polis zijn contraproductief:

• het biedt de consument niet het relevante handelingsperspectief,
• het verstoort de marktwerking
• het is overbodig omdat de relevante transparantie eerder al is geboden en bovendien de mogelijkheid blijft bestaan om desgevraagd specifieke kosten-informatie te ontvangen.

Onafhankelijkheid

Het is goed dat minimumeisen gesteld worden aan onafhankelijkheid. Een goed werkbare scheidslijn kan meer rolduidelijkheid creëren richting de klant. De gekozen criteria sluiten goed aan bij de praktijk door onafhankelijkheid te koppelen aan (1) een toereikend aantal producten die (2) niet uitsluitend worden aangeboden door marktpartijen uit de directe invloedssfeer van de adviseur. Met deze keuze wordt voorkomen dat iedere relatie met een aanbieder bij voorbaat strijdig zou zijn met wettelijke onafhankelijkheid.

Geautomatiseerd advies

In het voorstel van de minister zitten nieuwe regels voor geautomatiseerd advies. Wij zijn ervan overtuigd dat de gemiddelde klant vooral gebaat is bij persoonlijk advies, onder meer omdat dit:

• Meer mogelijkheden biedt de werkelijke behoeften op tafel te krijgen
• Meer mogelijkheden biedt om te checken of klanten het advies, zijn keuze, en de impact daarvan echt begrijpen
• Meer mogelijkheden biedt om het voor de klant verstandige gedrag blijvend te stimuleren

Tegelijk is duidelijk dat er op termijn naast execution-only, of in plaats daarvan, ook volledig geautomatiseerde adviesconcepten ontwikkeld kunnen gaan worden. Het is goed dat aan de kwaliteit van geautomatiseerd advies dezelfde eisen gesteld worden als aan persoonlijk advies. Zo kan voorkomen worden dat er een tweede doe-het-zelf kanaal komt waarin consumenten zich onterecht veilig wanen.

Wij hebben een aantal vragen met mogelijke oplossingen naar aanleiding van het voorstel met het ministerie gedeeld. Omdat het om een relatief nieuw fenomeen gaat dat nog volop in ontwikkeling is, verwachten wij dat nieuwe ontwikkelingen nauwgezet vanuit toezicht worden gevolgd en dat ervaringen op transparante wijze met de markt worden gecommuniceerd. Waar nodig zal de toezichthouder nader normstellend moeten optreden om te zorgen dat de klantbescherming bij geautomatiseerd advies op het juiste niveau gewaarborgd blijft.

Kostprijsmodel

Wij begrijpen de aanpassing van het kostprijsmodel die in het besluit is opgenomen vanuit het oogpunt van voorkoming van onnodige extra lasten. We missen echter de zo gewenste reparatie  van het gelijk speelveld door in het kostprijsmodel ook de kosten van nazorg op te nemen (van de basis informatieverplichtingen op grond van Wft zorgplicht tot uitgebreid actief klantbeheer) en zo niet langer toe te staan dat directe aanbieders deze kosten meenemen in de premie of rente van het product.

Vervallen kennis- en ervaringstoets voor verduurzaming

Om verduurzaming te stimuleren wordt voorgesteld de verplichte kennis- en ervaringstoets voor verhogingen van de hypotheek te laten vervallen. Wij verwachten niet dat dit echt in het klantbelang is en, bovendien, dat er betere oplossingen zijn om verduurzaming te stimuleren. In het ledenbericht van gisteren kun je onze kritiek op het voorstel en mogelijke alternatieven teruglezen.

Lees hier de volledige consultatie.