Brief minister Van Hijum: vereenvoudiging WIA, maar knopen nog niet doorgehakt

Brief minister Van Hijum: vereenvoudiging WIA, maar knopen nog niet doorgehakt

Vorig jaar bracht de Onafhankelijke Commissie Toekomst Arbeidsongeschiktheidsstelsel (Octas) het eindrapport uit waarin verschillende varianten werden gepresenteerd om het arbeidsongeschiktheidsstelsel te vereenvoudigen en te verbeteren. Op 28 januari 2025 heeft minister Eddy van Hijum van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) een brief aan de Tweede Kamer gestuurd waarin hij schrijft wat er tot nu toe is gebeurt met de voorstellen en hoe hij de verder wil gaan met de hervorming van het arbeidsongeschiktheidsstelsel. 

De brief geeft geen concrete besluiten, maar schetst een aantal denkrichtingen om verder over te discussiëren met politiek en betrokken organisaties. Belangrijk uitgangspunt voor het stelsel op lange termijn is het dat het arbeidsongeschiktheidsstelsel uitvoerbaar, uitlegbaar en betaalbaar moet zijn. Daarbij wordt – overigens net als nu al – in eerste instantie gekeken op wat mensen nog wel kunnen. Ook zal worden gekeken of het arbeidsongeschiktheidsstelsel voor alle werknemers (zowel flex als vast) en voor zelfstandigen zou kunnen worden geharmoniseerd.   

Vereenvoudiging WIA 
Minister Van Hijum wil op korte termijn kijken naar aanpassingen om het UWV van lucht te voorzien en te voorkomen dat het stelsel verder vastloopt. Hierbij kijkt de minister vooral naar de eerste variant van Octas, dat zich richt op verbetering van het huidige stelsel. 

De eerste denkrichting is het afschaffen van een aantal uitkeringsregimes binnen de Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen (WIA). Zo zou de IVA (Inkomensvoorziening Volledig Arbeidsongeschikten) kunnen worden geschrapt. In dat geval wordt de maximale WIA-uitkering 70% van het laatst verdiende loon, in plaats van 75% nu in de IVA. Een andere mogelijke oplossing is om het verschil tussen de WGA-loonaanvullingsuitkering en de WGA-vervolguitkering (voor mensen die minder dan 50% van hun restcapaciteit verdienen) laten te vervallen.  

Beide maatregelen leiden tot vereenvoudiging van het stelsel en daardoor minder tijdrovende claimbeoordeling. De andere kant is dat de WGA-uitkeringen waarschijnlijk hoger worden en dat prikkels om de restcapaciteit te benutten minder sterk worden. Dit leidt tot hogere doorrekening van uitkeringslasten aan werkgevers. Dit zou deels opgevangen kunnen worden door de doorbelasting van de uitkeringslasten aan werkgevers te verkorten van nu tien jaar naar bijvoorbeeld vijf jaar. Maar de verwachting blijft dat de werkgeverslasten zullen stijgen. 

Lagere uitkeringsdrempel 
Octas pleit voor verlaging van de uitkeringsdrempel van 35% naar 25% om zo een aantal hardheden uit het huidige stelsel te halen. De Tweede Kamer wil zelfs een verlaging naar 15%. Ook dit onderwerp zal op korte termijn worden meegenomen in de discussie.  

Een lagere uitkeringsdrempel leidt uiteraard tot meer instroom in de WIA en daardoor tot fors hogere uitkeringskosten. Een verlaging van de uitkeringsdrempel naar 25% kost ongeveer €290 miljoen per jaar, bij een verlaging naar 15% zelfs €500 miljoen euro. Ook het aantal (her)beoordeling zal fors toenemen bij een lagere uitkeringsdrempel, waardoor het UWV juist weer meer werk krijgt. 

Octas heeft in het eindrapport nog veel meer voorstellen gedaan. In bijlage 2 bij de brief heeft minister Van Hijum de mogelijke korte-termijnmaatregelen samengevat, inclusief inschatting van wat zo’n maatregel kost of juist oplevert. 

Vervolg 
Van Hijum schrijft in zijn brief dat hij nog in de huidige kabinetsperiode het arbeidsongeschiktheidsstelsel wil verbeteren en vereenvoudigen. Daarvoor heeft hij breed draagvlak nodig van zowel de politiek als vanuit de maatschappij. Want veel maatregelen kosten geld en dat moet ergens vandaan komen. Nog los van het geld dat een stelselwijziging incidenteel kost. 

Vanuit Adfiz zullen wij ons actief in deze discussies mengen en ook het geluid van financieel adviseurs hierin laten horen. De stelselwijziging van het arbeidsongeschiktheidsstelsel is dan ook voorlopig een belangrijk onderwerp op de agenda van de commissie Zorg & Inkomen. Maar uiteraard is alle input welkom, via info@adfiz.nl. 

De brief van minister Van Hijum en alle bijlagen is hier te downloaden.