Stand van zaken BAZ en voortgang onderzoek bij UWV: twee brieven van het ministerie van SZW

Op 22 november 2024 heeft het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) twee belangrijke voortgangsbrieven gepubliceerd. De eerste brief gaat over de stand van zaken met betrekking tot het wetsvoorstel Basisverzekering arbeidsongeschiktheid zelfstandigen. De andere brief gaat over het onderzoek van het UWV naar fouten in de WIA-beoordelingen. Hieronder worden de belangrijkste punten uit beide brieven samengevat.

Indienen wetsvoorstel BAZ uitgesteld

Het kabinet werkt aan een wetsvoorstel dat de invoering van een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen regelt. Deze Basisverzekering arbeidsongeschikt zelfstandigen (BAZ) heeft als doel een financieel vangnet te bieden ter hoogte van maximaal het minimumloon aan zelfstandigen bij arbeidsongeschiktheid. Afgelopen zomer is de wet ter consultatie gepubliceerd en dat heeft geleid tot bijna 2.300 reacties, waaronder ook een reactie vanuit Adfiz.

Naast de consultatie heeft minister Van Hijum ook uitvoeringstoetsen en adviezen gevraagd aan ondermeer de Belastingdienst en het UWV. Zowel de Belastingdienst als het UWV zijn zeer kritisch over de uitvoerbaarheid van de wet. De Belastingdienst beoordeelt de wet als “niet uitvoerbaar” en het UWV zit er vrijwel hetzelfde in.

Omdat beide instanties een belangrijke rol moeten gaan spelen in de uitvoering van de BAZ, neemt de minister deze uitvoeringstoetsen zeer serieus. Deze reacties, samen met de vele kritische consultatiereacties moeten serieus meegenomen worden. Minister Van Hijum en de betrokken ambtenaren willen hier de nodige tijd voor nemen. Daarom schrijft minister Van Hijum dat hij niet verwacht dat het aangepaste wetsvoorstel vóór het derde kwartaal van 2025 zal worden ingediend bij de Tweede Kamer.

Brief verbeteraanpak WIA-kwaliteit

In september 2024 werd bekend dat er ernstige fouten zijn gemaakt bij de vaststelling van WIA-uitkeringen, waardoor een aanzienlijke groep mensen een te hoge of te lage uitkering heeft ontvangen. In reactie hierop heeft het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) een verbeteraanpak opgesteld. In een Kamerbrief informeert minister Van Hijum de Tweede Kamer over de voorgestelde verbeteraanpak.

De hersteloperatie van het UWV richt zich op mensen van wie de WIA-uitkering is vastgesteld in de jaren 2020-2024. De reden hiervan is dat het aantal steekproeven bij de WIA-beoordelingen in 2020 fors is teruggeschroefd. Bij hoeveel mensen de WIA-uitkering niet correct is vastgesteld is nog niet duidelijk, De verwachting is dat het gaat om tussen de 25.000 tot 50.000 gevallen.

“De belangen van de WIA-gerechtigden en andere betrokkenen, zoals werkgevers en pensioenfondsen, staan centraal bij de operatie die moet gaan plaatsvinden om gemaakte fouten te corrigeren”, zo schrijft de minister. Dit vergt een zorgvuldige balans tussen snelheid en zorgvuldigheid. Het UWV verwacht in het eerste kwartaal van 2025 aan WIA-gerechtigden mee te kunnen delen of zij tot de groep behoren waarbij mogelijke fouten zijn gemaakt bij de beoordeling.

De fouten bij de WIA-uitkeringen die worden opgespoord door het UWV zullen worden gecorrigeerd naar het correcte bedrag. Mensen die een te lage uitkering hebben ontvangen krijgen alsnog waar ze recht op hebben. Hierbij wordt ook gekeken naar inkomenseffecten op bijvoorbeeld toeslagen.

Andersom kunnen mensen ook een te hoge WIA-uitkering hebben ontvangen en dat zou kunnen leiden tot terugvorderingen. Minister Van Hijum schrijft hierover: “Ik hecht eraan daar uitermate terughoudend mee te zijn, omdat de overheid fouten heeft gemaakt en mensen daar niet de dupe van mogen worden. Het wettelijk kader en de recente jurisprudentie daarover bieden ook die ruimte. Alleen als het mensen redelijkerwijs echt duidelijk kon zijn dat er een fout werd gemaakt kan er aanleiding zijn voor een terugvordering.”

Wat de hersteloperatie gaat betekenen voor werkgevers en verzekeraars is nog onduidelijk. De minister schrijft dat er “eerst meer inzicht nodig is in de omvang voordat duidelijk wordt wat de hersteloperatie voor hen betekent. Meer inzicht in de omvang is ook nodig voor de doelmatigheidsafweging met betrekking tot het terugvorderen. UWV streeft ernaar om in het eerste kwartaal 2025 een tijdsindicatie te geven wanneer hier meer duidelijkheid over komt.”