Modernisering Sanctiewet

De inval van Rusland in Oekraïne en de daaropvolgende verschillende opgelegde sanctiepakketten tonen de noodzaak van actuele wet- en regelgeving op het gebied van sancties aan. Het gebruik en de vormen van sancties die worden toegepast blijven groeien. Dit stelt steeds meer eisen aan de uitvoering en de naleving van sancties. Om te komen tot een toekomstbestendige inrichting van het Nederlandse sanctiestelsel wordt de uit 1977 stammende Sanctiewet gemoderniseerd.

Rechtstreekse werking Sanctiewet 
Een wijziging die voor financieel adviseurs van belang is, is dat bij de partijen die onder de werking van de Sanctiewet vallen zal worden aangesloten bij de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft). Dit betekent dat financieel adviseurs rechtstreeks onder de werking van de Sanctiewet vallen. Op dit moment is het nog zo dat verzekeraars, pensioenfondsen en banken wel onder de Sanctiewet vallen, maar financieel adviseurs niet. Wel is het praktijk dat veel verzekeraars de identificatie van klanten al vaak aan financieel adviseurs uitbesteden. Deze identificatieplicht zal in de nieuwe Sanctiewet, net als onder de Wwft, een directe plicht van de financieel adviseur worden.  

Voor het toezicht op de naleving van de Sanctiewet zal ook worden aangesloten bij de Wwft. Voor financieel adviseurs betekent dit dat de AFM belast zal worden met toezicht op de naleving van de Sanctiewet. Verzekeraars vallen qua Sanctiewet onder het toezicht van DNB. 

Beheersmaatregelen op basis van de Sanctiewet 
Financieel adviseurs die onder de Sanctiewet komen te vallen, zullen een inschatting moeten maken van het risico dat een financiële dienst kan leiden tot het faciliteren van een overtreding van een sanctiemaatregel. Deze risico-gebaseerde aanpak sluit ook aan bij de Wwft. Als financieel adviseur zul je gedragslijnen, procedures en maatregelen moeten nemen en vastleggen om de naleving van de Sanctiewet aantoonbaar te beheersen. Onderdeel van deze beheersmaatregelen is het aanwijzen van een beleidsbepaler als portefeuillehouder van de Sanctiewet en het eventueel inrichten van een compliance- en auditfunctie.  

Cliëntonderzoek en screening 
Net als onder de Wwft zal de Sanctiewet verplichtingen rondom cliëntonderzoek door financieel adviseurs bevatten. Er zijn verschillende momenten waarop cliëntonderzoek nodig is, bijvoorbeeld bij het aangaan van een zakelijke relatie of als er sprake is van een of meer transacties die aan bepaalde nog te bepalen voorwaarden voldoen. Ook bij het cliëntonderzoek wordt in de gemoderniseerde Sanctiewet aangesloten bij de Wwft. Dubbel onderzoek naar dezelfde cliënt op basis van Sanctiewet én Wwft op hetzelfde moment wordt daarmee voorkomen. Onderdeel van het cliëntonderzoek is ook het vaststellen van de UBO, de ‘ultimate beneficial owner’ oftewel de belanghebbende die achter een rechtspersoon zit. Daarnaast moet worden gescreend of de cliënt een overeenkomst heeft met een gesanctioneerde persoon of entiteit. Dit om te voorkomen dat sancties worden omzeild via de cliënt. Deze screening moet in ieder geval plaatsvinden op momenten dat er ook een cliëntonderzoek plaatsvindt. Of eventuele aanvullende screening noodzakelijk is, is afhankelijk van de risico-inschatting dat de cliënt en/of de financiële dienst betrokken kan worden bij het omzeilen van sancties. 

Cliëntonderzoek en screening kunnen worden uitbesteed aan derde partijen, maar de eindverantwoordelijkheid blijft bij de financieel adviseur liggen. 

Tijdpad 
De verwachting is dat over de modernisering van de Sanctiewet enige tijd heen gaat. Op dit moment is er een preconsultatie voorgelegd waarin de voorgenomen wijzigingen worden beschreven. De in dit bericht beschreven aanpassingen zijn nog niet definitief en kunnen nog anders uitvallen, maar het is logisch dat de aanpassingen in de Sanctiewet beter zullen aansluiten op de regels van de Wwft. Door de val van het Kabinet en de verkiezingen in november 2023 zal er nog wel wat tijd overheen gaan voordat de gewijzigde wettekst ter consultatie kan worden voorgelegd. Daarna moet de wet nog door de Tweede en Eerste Kamer worden goedgekeurd. 

Uiteraard houden wij het wetgevingstraject goed in de gaten en zullen we relevant nieuws met je delen. En zodra de bepalingen van de gemoderniseerde Sanctiewet definitief zijn vastgesteld, zullen we het Kennisportaal over de sanctiewetgeving aanpassen.