Voortgangs rapportage sociaal medisch beoordelen WIA
“Het stelsel voor ziekte en arbeidsongeschiktheid staat onder grote druk, vanwege de pregnante problematiek ten aanzien van de mismatch tussen de vraag naar en het aanbod van sociaal-medische beoordelingen. Ik vind het noodzakelijk actie te blijven nemen, door te versnellen waar dat kan en nieuwe acties te nemen waar dat nodig is, om deze mismatch op te lossen.” Zo begint de brief die minister Van Gennip van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) op 6 oktober aan de Tweede Kamer heeft gestuurd. In deze brief geeft zij aan wat de stand van zaken is met betrekking tot ondermeer de WIA-beoordelingen.
Zoals bekend kampt het UWV met grote achterstanden op het gebied van WIA claimbeoordelingen en herbeoordelingen. Volgens de minister is er een lichte afname te zien van de voorraden en achterstanden bij het UWV:
Deze grafiek geeft de ontwikkeling van de achterstand bij de WIA-claimbeoordeling weer. Er is sprake van een achterstand bij aanvragen waarvan de wettelijke termijn van 8 weken is verstreken. De totale werkvoorraad is het aantal aanvragen binnen de wettelijke termijn plus de achterstand. Hoewel er inderdaad sprake lijkt te zijn van een afname, zijn de werkvoorraden bij het UWV nog steeds erg groot.
Tijdelijke maatregel: vereenvoudigde claimbeoordeling 60-plussers
Sinds 1 oktober 2022 geldt er een vereenvoudigde WIA-beoordeling voor 60-plussers. Als zowel werknemer als werkgever akkoord zijn, wordt bij deze beoordeling geen verzekeringsarts ingezet. Sindsdien zijn er ongeveer 8.000 vereenvoudigde claimbeoordelingen gedaan. De minister is erg tevreden over deze maatregel en geeft in de brief aan dat de maatregel een jaar zal worden verlengd tot en met 2024.
De maatregel leidt echter ook tot ondermijning van het level playingfield in de hybride markt van de WGA. Vanwege een verschil in financieringssysteem tussen private partijen en het publieke bestel, kan het UWV een forse premiedaling per 2024 aankondigen. Bij private verzekeraars ontbreekt dit gunstige effect. Dit is uiteraard erg zorgelijk. De focus van de maatregel ligt op het terugdringen van de werkvoorraad bij het UWV en houdt (te) weinig rekening met andere effecten. Wij zijn hierover in gesprek met het ministerie van SZW en het UWV.
Nieuwe tijdelijke maatregel: Praktisch beoordelen
Hoewel de achterstanden in de beoordelingen bij het UWV wat lijken af te nemen, kondigt minister Van Gennip nog een extra tijdelijke maatregel aan. Het voornemen is om voor een periode van drie jaar vanaf 1 juli 2024 de maatregel 'praktisch beoordelen' in te gaan zetten in de strijd tegen achterstanden. “Deze maatregel houdt in dat voor mensen die werken bij de WIA-claimbeoordeling, op basis van alleen hun feitelijke verdiensten een beoordeling wordt gemaakt van hun arbeidsongeschiktheidspercentage, en niet meer óók op basis van een theoretische schatting, zoals nu het geval is”, aldus de minister. Door het schrappen van de theoretische schatting wordt tijd bespaard van zowel de verzekeringsarts als de arbeidsdeskundige, zo is de verwachting.
De tijdelijke maatregel lijkt feitelijk een aanpassing van het arbeidsongeschiktheidscriterium in te houden. Want, zoals de minister schrijft, “de beoordeling wordt binnen de maatregel immers gebaseerd op arbeid die zij daadwerkelijk uitvoeren (of uitgevoerd hebben) en daar affiniteit mee hebben.” Voor mensen die op basis van verdiensten 80-100% arbeidsongeschikt worden en dus mogelijk recht hebben op een IVA-uitkering zal alsnog een volledige beoordeling plaats vinden. Het is de vraag hoe deze maatregel uit zal werken. Het is niet ondenkbaar dat deze tijdelijke maatregel kan leiden tot een toename van het aantal arbeidsongeschikten en van het arbeidsongeschiktheidspercentage, juist omdat het arbeidsongeschiktheidscriterium eigenlijk wordt verruimd. En ook dat zou weer direct gevolgen hebben voor het level playingfield in de hybride WGA-markt. Het ministerie van SZW geeft desgevraagd aan dat het arbeidsongeschiktheidspercentage vanuit de praktische schatting in het grootste deel van de gevallen lager uitkomt dan vanuit de (nu) bijbehorende theoretische beoordeling. Daarnaast zal het ministerie strak monitoren of deze maatregel inderdaad niet leidt tot een toename van zowel aantal arbeidsongeschikten als het arbeidsongeschiktheidspercentage.
Onafhankelijke Commissie Toekomst Arbeidsongeschiktheidsstelsel (Octas)
Begin 2023 is de Onafhankelijke Commissie Toekomst Arbeidsongeschiktheidsstelsel (Octas) opgericht. Deze commissie moet in 2024 een advies opleveren over de toekomst van het stelsel van ziekte en arbeidsongeschiktheid dat betaalbaar, uitvoerbaar en uitlegbaar is. De eerste opdracht voor Octas was het opleveren van een probleemanalyse. Op 9 oktober is deze probleemanalyse aan de Tweede Kamer gestuurd. Niet geheel verrassend constateert Octas dat het arbeidsongeschiktheidsstelsel complex en lastig te begrijpen is. In plaats van dat werken loont, wat de insteek van het stelsel is, ziet Octas dat veel mensen werken juist als risico zien, als ze zich in een uitkeringssituatie bevinden. Octas gaat met allerlei marktpartijen in gesprek over de probleemanalyse. Vervolgens is het de bedoeling dat Octas in het voorjaar van 2024 met en eindrapport komt, waarmee een nieuw kabinet aan de slag kan.
Ook vanuit Adfiz wordt gesproken met Octas. Wil je input leveren naar aanleiding van de probleemanalyse van Octas, mail je reactie dan naar info@adfiz.nl.