SER adviseert over AI en werk

De razendsnelle ontwikkelingen op het gebied van Artificial Intelligence (AI) roepen veel vragen op over de impact op de arbeidsmarkt. Denk aan productiviteit, de kwaliteit van werk en de gevolgen voor werkgelegenheid en inkomen. De Sociaal-Economische Raad (SER) heeft hierover recentelijk advies uitgebracht aan het kabinet. Het advies benadrukt dat een juiste inzet van AI kansen biedt voor de economie en de arbeidsmarkt, maar ook risico's met zich meebrengt die aandacht vragen.  

AI is de laatste jaren in een stroomversnelling gekomen, mede door de opkomst van generatieve AI zoals ChatGPT, Gemini en Copilot. AI-toepassingen worden steeds vaker op de werkvloer ingezet, variërend van het genereren van e-mailantwoorden of (advies)rapporten tot het automatiseren van voorraadbeheer en ondersteuning bij operaties in de zorg.  

AI is volgens de SER een zogenoemde systeemtechnologie, vergelijkbaar met elektriciteit of de computer. Dat betekent dat AI breed inzetbaar is, impact heeft op veel sectoren en vraagt om bewuste keuzes. De SER benadrukt dat de vraag niet is óf we AI gaan gebruiken, maar hoe en met welk doel. Het is cruciaal om de kansen van AI op een verantwoorde manier te benutten, rekening houdend met brede welvaart en factoren als gelijke kansen, privacy en energieverbruik. 

Aanbevelingen van de SER 
De SER doet vier hoofdaanbevelingen aan de overheid en sociale partners om AI optimaal te benutten en de risico's te beperken: 

1. Investeer in AI-innovatie en -adoptie: De SER pleit voor meer publiek-private investeringen in AI-ontwikkeling, met aandacht voor zowel technologie als maatschappelijke impact. Specifiek voor het mkb is er behoefte aan praktische ondersteuning, onder meer via sectorale netwerken, AI-hubs en AI-labs. Ook zijn betere randvoorwaarden nodig, zoals beschikbaar durfkapitaal en duidelijke uitleg over wetgeving zoals de AI-verordening.
2. Zet waardig werk centraal bij de inzet van AI: Werkgevers moeten medewerkers tijdig en effectief betrekken bij de invoering van AI en rekening houden met de gevolgen voor de kwaliteit van werk, zoals competenties, autonomie en sociale relaties. Menselijke tussenkomst bij AI-toepassingen is cruciaal en moet zorgvuldig worden georganiseerd. En denk ook aan de AI-geletterdheid voor gebruikers van AI. De SER wijst op het belang van menselijk toezicht bij AI-toepassingen en goede naleving van wetgeving zoals de AVG en AI-verordening. De SER roept de overheid, toezichthouders en bedrijfsleven op om de juridisch complexe regels praktisch uitvoerbaar te maken via uitleg en handzame tools, om daarmee de adoptie van verantwoorde AI te stimuleren. 
3. Blijf samen leren en ontwikkelen om AI te benutten: Omdat de impact van AI nog volop in ontwikkeling is, is een lerende houding essentieel. Dat vraagt om continue monitoring én om een breed aanbod van scholing en training – zowel voor werkenden als niet-werkenden. Werkgevers, onderwijsinstellingen en overheid moeten hierin samen optrekken.
4. Anticipeer op mogelijke verdelingseffecten van AI: AI kan leiden tot verschuivingen in werkgelegenheid en inkomensverdeling. De SER adviseert het kabinet om hier nu al op voor te sorteren, bijvoorbeeld door scenariostudies te doen naar de houdbaarheid van het sociaal zekerheidsstelsel en het fiscale herverdelingsbeleid. Ook werkgevers en sociale partners hebben een rol om te zorgen dat de baten van AI eerlijk worden verdeeld. 

Dit advies van de SER onderstreept het belang van proactief handelen en samenwerking om de kansen van AI te maximaliseren en de risico's te minimaliseren. Vanuit Adfiz volgen wij de ontwikkelingen rondom AI op de voet, maat tips en aandachtspunten zijn altijd welkom via info@adfiz.nl.