Rondetafelgesprek over aandacht voor relatiebeëindiging
Medio mei waren we vertegenwoordigd bij een rondetafelgesprek over relatiebeëindiging en de vaak negatieve financiële gevolgen hiervan voor met name vrouwen. De bijeenkomst was georganiseerd door De Scheidingsdeskundige en WOMEN inc. en werd gehouden bij DFO in Hoevelaken.
In Nederland is er een forse loonkloof van 13% tussen mannen en vrouwen. Deze loonkloof heeft een aantal oorzaken. Zo werken vrouwen gemiddeld vaker dan mannen in sectoren die minder betalen, zoals de zorg of het onderwijs. Ook hebben vrouwen gemiddeld vaker functies die minder verdienen en werken ze gemiddeld meer in deeltijd.
Als een stel een kind krijgt, nemen de verschillen tussen mannen en vrouwen vaak nog meer toe. Vrouwen gaan er in de eerste vijf jaar na de geboorte van een kind gemiddeld 32% in salaris op achteruit, waar het salaris van mannen gemiddeld vrijwel niet daalt. De belangrijkste reden hiervoor is dat vrouwen anderhalf keer zoveel tijd besteden aan onbetaalde zorgtaken, zoals zorgen voor kinderen, huishoudelijke klussen en het verlenen van mantelzorg, dan mannen. Dit neemt alleen maar toe, omdat er in Nederland een steeds groter beroep wordt gedaan op onbetaalde zorgtaken.
Dit leidt ertoe dat 44% van de vrouwen in Nederland financieel afhankelijk is van de partner of de overheid, tegen 23% van de mannen. Als een relatie wordt beëindigd, zijn het dan ook vaak vooral vrouwen die de financiële gevolgen daarvan merken. In de vijf jaar na een scheiding ervaren vrouwen gemiddeld een koopkrachtdaling van 21%, terwijl de koopkracht van mannen vrijwel niet daalt. Bij samenwonenden zijn de financiële gevolgen van relatiebeëindiging zelfs nog groter.
Mensen hebben vaak geen enkel idee van de financiële gevolgen van een relatiebeëindiging, terwijl het belangrijk is om hier van tevoren bij stil te staan. De gevolgen van een relatiebeëindiging zijn afhankelijk van de samenlevingsvorm (al dan niet geregistreerd, gehuwd). Zo legt de helft van de samenwonenden financiële afspraken niet vast. Wanneer afspraken wel worden vastgelegd, is dat vaak via een standaard samenlevingscontract, dat vaak niet toereikend is. Als samenwonenden uit elkaar gaan is er geen recht op partneralimentatie en wordt het ouderdomspensioen niet verdeeld.
Bij gehuwden zijn de financiële gevolgen, wanneer deze niet zijn afgesproken in de huwelijkse voorwaarden, afhankelijk van het huwelijksvermogensrecht dat per januari 2018 ingrijpend is gewijzigd. Voorheen was vrijwel al het vermogen gemeenschappelijk, maar voor wie vanaf 2018 is getrouwd blijft vermogen dat er al voor het huwelijk was privé. Het probleem is dat vrijwel niemand bijhoudt wat van wie is. Bovendien is sinds 2020 de duur van partneralimentatie meestal nog maar vijf jaar in plaats van twaalf, waardoor de financieel afhankelijke vrouw minder beschermd is dan voorheen.
Tijdens het rondetafelgesprek is besproken hoe relatiebeëindiging in de preventieve sfeer meer aandacht kan krijgen. Het risico op relatiebeëindiging is een gevoelig thema omdat het bespreekbaar maken daarvan door een van de partners tijdens de relatie al druk kan zetten op de relatie. Hiermee is het scheidingsrisico wezenlijk anders dan bijvoorbeeld het risico op arbeidsongeschiktheid of overlijden en daarom wordt dat onderwerp niet altijd automatisch in adviesgesprekken meegenomen. Verder is tijdens het rondetafelgesprek ook gebrainstormd over mogelijkheden om het onderwerp relatiebeëindiging beter in adviesgesprekken in te bedden. Daarnaast is het belangrijk om de maatschappelijke bewustwording over de financiële gevolgen van relatiebeëindiging met name bij vrouwen groter te maken door meer publiciteit over het onderwerp. De concretere uitwerking van de ideeën moet nog verder worden opgepakt. Een klein stukje bewustwording wordt hopelijk door middel van dit ledenbericht al bereikt.
Wij hebben een kennisportaal over het onderwerp relatiebeëindiging dat is opgezet met behulp van De Scheidingsdeskundige. Dit kennisportaal biedt handvatten om het onderwerp bespreekbaar te maken bij cliënten. De Scheidingsdeskundige biedt ook als ledenvoordeel korting op de toolkit over relatiebeëindiging.