Raad van State kritisch over besluit actieve transparantie

De Raad van State (RvS) heeft begin deze week haar advies gepubliceerd (link) over het Wijzigingsbesluit financiële markten 2023 waarin actieve transparantie is opgenomen. Ze heeft stevige kritiek op het voorstel voor actieve transparantie.  

De RvS richt zich in haar kritiek op het voorstel op de volgende punten: 

• de effectiviteit van de maatregel  
• de verhouding van het voorstel met het Europese recht (unierecht) 
• de uitvoeringstoets voor de AFM om toezicht te kunnen houden
  

Het zijn precies de twee grote bezwaren die wij ook hadden: de effectiviteit en het level playing field. In het oordeel adviseert de RvS dit besluit niet te nemen, tenzij het is aangepast. Na advisering om een besluit überhaupt niet te nemen, is dit het meest zware dictum. Het ministerie van Financiën is nu aan zet. Overigens hoeft de minister het advies niet over te nemen maar zij moet dan in ieder geval wel inhoudelijk ingaan op het advies. De vraag is of de minister het advies overneemt om alsnog nader onderzoek te doen naar de effectiviteit.  

Daarnaast is de aanwijzing van de RvS streng waar het gaat om het ontbreken van enige toelichting op deze afwijking van Europese regelgeving (nationale kop). Een nationale kop mag, mits dat niet in strijd is met de Europese regelgeving en het Unierecht. Die strijd is er wel degelijk omdat de maatregel tot transparantie van beloning maar voor een deel van de markt gaat gelden. Doordat de direct writers niet transparant hoeven te zijn over hun vergelijkbare distributiekosten verstoort de maatregel het gelijke speelveld. 

Gelet op de brede politieke steun voor actieve transparantie is het niet de verwachting dat de hele maatregel van tafel gaat. De volgende stap is aan de minister en op dat moment zal duidelijk zijn wat de minister overneemt uit het advies van de RvS. Uiteraard gaan wij verder in gesprek met het ministerie over het advies van de RvS en de aanpassing van het besluit. Wij gaan ook door met de voorbereiding op de introductie van actieve transparantie en de ondersteuning van de adviseurs bij de invoering daarvan. Voor de inhoud van het advies verwijzen wij naar de site van de RvS.  

Eén punt halen wij er graag uit. Over de effectiviteit van de maatregel zegt de RvS dat onvoldoende is aangetoond dat actieve transparantie het gesprek met de klant over de dienstverlening verbetert. De RvS merkt op dat de vorige minister Hoekstra had toegezegd onderzoek te zullen doen naar de effecten, maar dat in het voorstel van een dergelijk onderzoek niets is gebleken. Dat terwijl er wel degelijk onderzoek bekend is die in dit kader meegenomen had moeten worden. Zo wijst de RvS in het advies op het Center Data onderzoek dat in opdracht van Financiën is gedaan in het kader van de evaluatie van het provisieverbod over het keuzegedrag van consumenten met betrekking tot financieel advies, en de verschuiving in adviesvoorkeuren door blootstelling aan een kostenindicatie. Uit dit onderzoek blijkt aldus de RvS dat consumenten over het algemeen voor goedkopere vormen hadden gekozen zoals execution only zonder dat die keuze per se beter was voor de consument.  

De RvS wijst er dus terecht op dat eenzijdige focus op kosten ertoe kan leiden dat de consument afziet van dienstverlening en dat dit niet in het belang van de consument is. Kortom de RvS confronteert Financiën met de conclusies uit eigen onderzoek.